ریترکت مقاله | آشنایی با روش صحیح و نکات مهم برای استرداد یک مقاله

استرداد و یا ریترکت مقاله چیست؟

مقالات علمی بارها و بارها توسط داوران علمی مجلات، قبل از این که چاپ شوند مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرند. علی رغم این بررسی‌ها، برخی مواقع امکان این وجود دارد که بعد از چاپ مقاله، یا به اصطلاح آنلاین شدن آن در در وب‌سایت‌ها و پایگاه‌های داده مهم، اشکالاتی در مقاله وجود داشته باشد. برخی از این اشکالات می‌توانند بسیار کوچک باشند و به چشم نیایند اما برخی دیگر نیز هستند که می‌توانند اعتبار مقاله را زیر سوال ببرند. در این صورت ممکن است مقاله باز پس گرفته شود که اصطلاحا به آن ریترکت مقاله می‌گویند.

چرا یک مقاله ریترکت می‎شود؟

ریترکت یا استرداد مقاله امری طبیعی است و بخشی از فرایند چاپ مقاله به حساب می‎آید. به همین دلیل، مجلات معتبر باید مقالاتی را که بعد از چاپ دارای اشکالات عمده هستند، باز پس دهند. به عبارتی دیگر، زمانی که مجله‌ای، یک مقاله را ریترکت می‌کند، قصد تنبیه نویسنده را ندارد بلکه هدف اصلی جلوگیری از رخداد خطا و اشتباه در ساحت علم است. استرداد مقاله صرفا بازگشت به صفر است، به این معنا که اگر مجددا مقاله دارای اشتباهاتی باشد، ریجکت می‌شود. در ادامه مهم‌ترین دلایل بازپس فرستادن یک مقاله را بیان می‌کنیم.

وجود مشکلات فنی

یکی از دلایلی که می‌تواند باعث رد شدن مقاله شود، وجود مشکلات فنی جدی، مانند سرقت ادبی است. سرقت ادبی به معنای این است که محتوای موجود در مقاله مورد نظر، پیشتر در مقالات دیگر بیان شده است. البته دنیای سرقت ادبی بسیار متنوع است و شکل‌هی گوناگونی از سرقت قابل انجام است. اگر دقیق ندانید مصادیق سرقت ادبی چیست، ممکن است بدون این که نیت این کار را داشته باشید متهم شوید. به همین دلیل بررسی سرقت ادبی مقاله، قبل از ارسال آن‌ها، یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید انجام دهید.

یکی دیگر از دلایل مهم برای ریترکت مقاله، کمبود اطلاعات لازم در بخش‌ههای مختلف یا بیان نشدن برخی از عناصر مهم مانند نمودارها، کلمات کلیدی، جداول و … است که می‌تواند خیلی سریع باعث ریترکت شدن مقاله شما شود.

نقص در ترجمه یکی دیگر از دلایلی است که می‌تواند باعث ریترکت شدن مقاله شما شود. به عبارت دیگر، در صورتی که نویسنده انگلیسی زبان نباشد و نتواند مقاله را به خوبی به این زبان ترجمه کند، در انتقال پیام به خواننده دچار مشکل می‎شود. همانطور که می‌دانید ژورنال‌های معروف بین المللی به زبان انگلیسی منتشر می‌شوند و سطح زبان آن‌ها باید در حد پیشرفته و نیتیو (Native) باشد. در غیر این صورت، شانس پذیرفته شدن آن‌ها بسیار کم است.

یافته‌های مقاله قدیمی باشند

در صورتی که یافته‌های یک مقاله قدیمی باشند و پیش‌تر در یک مقاله دیگر چاپ شده باشند، در این شرایط یافته‌های مقاله هیچ تفاوتی با یافته‌های قدیمی ندارند. به طور مثال، در صورتی که یک روش جدید برای حل یک مسئله ریاضی بیان شود و بعد از چاپ مشخص شود که این روش قبلا در مقاله‌ای دیگر نیز چاپ شده است، در این صورت یافته‌ها قدیمی به حساب می‌آیند و ارزش آن چنانی ندارند.

روش صحیح ریترکت کردن مقاله

پس از تایید ریترکت توسط هیئت تحریریه، باید وضعیت مقاله در سیستم مدیریت مجله، از حالت منتشر شده (Published) به استرداد شده ( Retract) تغییر پیدا کند. یک مقاله Retraction Note توسط نویسنده و یا سردبیر با نوع Retraction-Note در مجله سابمیت و سپس پذیرفته شود. در عنوان مقاله ریترکت شده، باید عبارت Retracted اضافه شود و در فایل PDF آن نیز به صورت لایت عبارت مذکور در تمامی صفحات اضافه شود. همچنین هر دو مقاله نیز باید به هم Relate شوند، به طوریکه لینک متقابل داشته باشند.

هشدار ریترکت شدن مقاله باید به طور واضح و آشکارا در عنوان و در بخش نویسندگان مقاله ذکر شود. برای کاستن عواقب استفاده سایر پژوهشگران، باید سریعا ریترکت شدن مقاله اطلاع داده شود. مجله باید به صورت آزادانه مقاله ریترکت شده را در دسترس عموم قرار دهد. همچنین ادیتور باید این موضوع را مشخص کند که چه کسی مقاله را ریترکت کرده است. اگر نویسنده این کار را انجام داده، باید نام وی و در صورتی که خود ادیتور این امر انجام شده است باید نوشته شود که توسط ادیتور مجله ریترکت شده است.

چه کسی مسئول ریترکت کردن مقاله است؟

تصمیم گیرنده نهایی برای ریترکت کردن مقاله، ادیتور مجله است. در واقع ادیتورها موظف هستند تا با اعلام دقیق مشکلات مقاله چاپ شده، آن را ریترکت کنند. ادیتور می‌تواند از نویسندگان مقاله بخواهد تا آن را باز پس بگیرند و در صورتی که آن‌ها مخالفت کنند، می‌تواند خود آن مقاله را ریترکت کنند.

یک مشکلی که وجود دارد این است که برخی مجلات هستند که بدون این که دلیلی را بیان کنند، مقاله‌ای را ریترکت می‌کنند که عمدتا این امر برای حفظ اعتبار خود است. برای جلوگیری از این موضوع، ایوان اورانسکی موسس وب‌سایت Retraction watch پیشنهاد تعیین شاخص شفافیت برای مجلات را ارائه کرده است که این شاخص نشان دهنده میزان شفافیت مجلات در ریترکت کردن مقاله‌ها است.

نکات مهم برای جلوگیری از ریترکت مقاله

برای این که بتوانید از رد شدن و یا استرداد مقاله خود جلوگیری کنید، باید نکاتی را در نگارش آن رعایت کنید که در ادامه آن‌ها را بیان می‌کنیم.

• مقالات باید بر اساس فرمت سایت و مجله مورد نظر نوشته شوند
• هر مقاله باید حاصل یک طرح پژوهشی باشد
• اصول نگارشی باید به دقت رعایت شوند
• در صورتی که در متن مقاله از مطالعه‌ایی نام برده می‎شود، باید سال چاپ آن داخل پرانتز آورده شود
• مقاله باید تمامی بخش‌های استاندارد یک مقاله مانند چکیده، کلمات کلیدی، مقدمه، روش کار، یافته‌ها و … را داشته باشد

سخن پایانی

در این مطلب از وب‌سایت دستیار دانشجو، ریترکت مقاله و نکات مهم آن را بیان کردیم. باز پس گیری مقاله یک امر رایج است و تعداد آن نیز در حال افزایش است. این امر می‌تواند به دلایل مختلفی انجام شود و حتی در برخی موارد نیز ویراستاران و یا دستیاران آن‌ها می‌توانند به دلیل شکایت خوانندگان، درخواست استرداد یک مقاله را به ادیتور و هیئت تحریریه بدهند.