شاید بتوان گفت یکی از سخت‌ترین و مهم‌ترین قسمت‌های تهیه پایان نامه، پیداکردن منابع متناسب، باکیفیت و مرتبط با موضوع پایان نامه و مقاله است. به خصوص یکی از مشکلاتی که اکثر دانشجویان ارشد و دکتری را درگیر می‌کند، یافتن منابع بروز مرتبط با موضوع پژوهشی پایان نامه یا مقاله‌شان است. در واقع، بسیاری از دانشجویان نمی‌دانند که باید این منابع موردنیاز خود را از کجا و چگونه جستجو کنند. برای نوشتن هر مقاله پژوهشی اعم از پایان نامه، نیاز به پیدا کردن یک سری منابع است که بتوان در آن‌ها جستجو کرده و مطالب مرتبط با موضوع را یافت. از طرفی این منابع باید کاملا بروز بوده و قابل اطمینان باشند تا دانشجو بتواند در پایان‌نامه خود با روشهای مختلف رفرنس‌دهی به آن‌ها ارجاع دهد. برای پیدا کردن منابع روشهای مختلفی وجود دارد که می‌توانند این کار را بسیار ساده‌تر کنند؛ در این میان این مسئله را نیز در نظر بگیرید که در ابتدای کار شما باید یک موضوع و عنوان خوب برای پایان‌نامه خود انتخاب کنید و قبل از انتخاب موضوع، تحقیق در رابطه با منابع برای پایان نامه یا مقاله کار بیهوده ای است. بنابراین موضوع موردنظر خود را انتخاب کرده و با استفاده از روش‌هایی که در ادامه ذکر شده است، برای پایان نامه خود از منابع معتبری استفاده کنید.
چگونگی پیدا کردن منابع برای پایان نامه و مقاله
با کمک روشهای زیر، شما می‌توانید برای پایان نامه یا مقاله خود منابع معتبری انتخاب کنید:
۱. انتخاب لیستی از کلمات کلیدی و مفاهیم اصلی موضوع
همانطور که گفته شد، قبل از جستجوی منابع توصیه می‌شود یک موضوع خوب برای پایان نامه خود انتخاب کنید. پس از آن می‌توانید کلمات کلیدی مرتبط با این موضوع را پیدا کنید. این کلمات و مفاهیم به شما کمک می‌کنند تا بتوانید منابع موردنظر خود را بهتر پیدا کنید. برای یافتن این کلمات کلیدی نیز تنها کافی است هدف پایان‌نامه و تحقیق خود را مدنظر داشته باشید تا کلمات و مفاهیم مرتبط‌تری پیدا کنید. در نهایت این کلمات کلیدی به شما کمک می‌کنند تا بتوانید منابع مرتبط‌تری برای پایان نامه یا مقاله خود پیدا کنید.
۲. رجوع به سایت ویکی‌پدیا
معمولا با جستجوی کلمات کلیدی یا موضوع موردنظر در اینترنت، ویکی‌پدیا از اولین سایت‌هایی است که در نتایج جستجو نمایش داده می‌شود. مطالبی که در سایت ویکی‌پدیا درج می‌شوند، دارای رفرنس‌هایی هستند که در انتخاب هر مطلب به آن‌ها اشاره شده است. در این صورت شما می‌توانید از منابعی که در این سایت به آن‌ها اشاره شده است استفاده کنید؛ اما در این میان این نکته را در نظر داشته باشید که مقالات و مطالب ویکی‌پدیا نمی‌توانند به عنوان منابع برای پایان‌نامه یا مقاله ارجاع داده شوند؛ زیرا سایت ویکی‌پدیا یک سایت اپن‌سورس است و معمولا منابع اپن‌سورس منابع قابل اطمینان و معتبری محسوب نمی‌شوند. در این صورت بهتر است که از مقالات یا تحقیقاتی که در انتهای مطالب ویکی‌پدیا به آن‌ها اشاره شده است استفاده کرده و با جستجوی نام آن‌ها منابع معتبری را برای پایان‌نامه خود پیدا کنید.
۳. استفاده از منابع کتابخانه
رجوع به کتابخانه و استفاده از منابع آن از جمله روش‌هایی است که بهتر است در یک کار تحقیقاتی، حتی در تهیه پایان‌نامه خود، آن را نادیده نگیرید. در کتابخانه شما می‌توانید کتاب‌های موردنظر و مرتبط با موضوع تحقیق خود را پیدا کنید. همچنین شما می‌توانید قبل از رجوع به کتابخانه، در اینترنت با جستجوی کلمات کلیدی به دنبال منابع معتبر بگردید، لیستی از منابع اعم از کتاب‌ها و مجلات را یادداشت کرده و در کتابخانه این منابع را پیدا کنید. کتاب‌ها منابع قابل اعتمادتری نسبت به سایت‌های اینترنتی هستند و اگر شما کتاب‌های مرتبط با موضوع موردنظر خود را پیدا کردید، با اطمینان کامل می‌توانید مقاله خود را به آن‌ها ارجاع دهید.
۴. پیدا کردن منابعی با بیشترین ارجاع
شما می‌توانید برای یافتن منابع برای پایان نامه یا مقاله خود، منابعی را پیدا کنید که بیشترین ارجاع را در مقالات علمی دارند. در این صورت ابتدا لازم است سایر مقالات داخلی و حتی خارجی مشابه و مرتبط با موضوع تحقیق خود را پیدا کرده و از منابع آن‌ها استفاده کنید. شما می‌توانید این منابع را به‌عنوان منابع اولیه در نظر گرفته و در کنار آن، به منابعی که در این مقالات علمی به آن‌ها ارجاع داده شده است، بیشتر اهمیت دهید. منابع تمامی این مقالات را یادداشت کنید. معمولا یک‌سری منابع هستند که در مقالات اشاره بیشتری به آن‌ها شده است که منابع معتبرتری محسوب می‌شوند.
برای پیداکردن این منابع می‌توانید از گوگل اسکولار کمک بگیرید و از این طریق بفهمید که منبعی که جستجو کرده‌اید در چند مقاله علمی ارجاع داده شده است. در این‌صورت بهتر می‌توانید ببینید منابعی که پیدا کرده‌اید تا چه معتبر هستند. با این روش دیگر کار تحقیق خود را روی منابعی که ارزش بالایی ندارند، انجام نمی‌دهید.
۵. پیدا کردن مقاله یا پایان نامه با بیشترین ارتباط
یکی از بهترین روشهای پیدا کردن منابع برای پایان نامه این است که از مقالاتی که بیشترین ارتباط با موضوع را دارند، استفاده کنید. با مراجعه به رفرنس‌های این مقاله می‌توانید منابع معتبری را پیدا کنید که بیشترین ارتباط را با موضوع موردنظر شما دارند. با پیدا کردن این رفرنس‌های عالی و مرتبط و با مراجعه به آن‌ها، شما می‌توانید رفرنس‌های مرتبط دیگری را پیدا کنید. در نهایت، با استفاده از این روش در تهیه رفرنس‌ها، گنجینه‌ای از سوابق پژوهشی مرتبط را خواهید داشت که با مطالعه روی آن‌ها و تلفیق آن‌ها با پژوهش‌های جدید دیگر، می‌توانید یک پایان‌نامه و یا مقاله قوی داشته باشید.
۶. پیدا کردن اطلاعات متنوع
برخی افراد گمان می‌کنند که نوشتن پایان‌نامه با خلاصه کردن مطالب موجود در کتاب‌های مختلف امکان‌پذیر است؛ در صورتی که این کار کاملا اشتباه است. برای تهیه یک پایان‌نامه توصیه می‌شود از اطلاعات مختلفی اعم از داده‌های آماری، مصاحبه‌ها، داستان‌های تاریخی، فیلم‌های مستند و… استفاده کنید. این کار در نهایت به شما کمک می‌کند تا یک کار تحقیقاتی بهتر و کامل‌تری ارائه دهید. همچنین این روش باعث می‌شود که پایان‌نامه یا مقاله شما یکنواخت و کسل‌کننده نباشد. به همین دلیل توصیه می‌شود جستجوی خود را به منابع خاصی محدود نکنید.
- پیشنهاد مطالعه: برترین موتورهای جستجوی علمی
۷. توجه به اصل یادداشت برداری
در تمامی مراحل پیدا کردن منابع برای پایان نامه و مقاله، هر موضوع و مطلبی که به نظرتان با موضوع پژوهشتان مرتبط بوده و موضوع مناسبی محسوب می‌شود را یادداشت کنید. در کنار آن توجه داشته باشید که باید منابع نکات یا موضوعاتی را که یادداشت می‌کنید را هم در نظر بگیرید؛ زیرا در پایان کار باید به آن‌ها اشاره کنید. برای این منظور نیز تنها کافی است نام منبع را نوشته و تمام نکاتی را که از آن منبع برای مقاله خود استفاده کرده‌اید، زیر نام منبع لیست کنید. در این‌صورت علاوه بر اینکه می‌توانید از این لیست برای نوشتن پایان‌نامه خود کمک بگیرید، همچنین می‌توانید برای ارجاع‌دهی پایان‌نامه هم از آن استفاده کنید.
۸. آنالیز اطلاعات جمع‌آوری شده
پس از اینکه منابع معتبر و موردنظر خود را پیدا کردید و با مطالعه آن‌ها نکات موردنظر خود را یادداشت کردید، بهتر است آن‌ها را بررسی کرده و این اطلاعات را بازخوانی کنید. در واقع بهتر است این اطلاعات را با دقت تحلیل کنید؛ زیرا با در نظر داشتن این نکات باید کار پایان‌نامه و مقاله خود را شروع کنید. این اطلاعات را با توجه به موضوع و یا نیاز پژوهش خود دسته‌بندی کرده و انتخاب کنید که باید در کدام قسمت مقاله به هرکدام از آن‌ها اشاره کنید. همچنین شما باید نظر خود را در تأیید یا تکذیب هریک از موضوعات به دست آمده بیان کنید و براساس این نتایج کلی، پایان‌نامه یا مقاله خود را بنویسید.
۹. توجه به تاریخ مقالات و منابع
در تمامی مراحل پیدا کردن منابع برای پایان نامه و مقاله توصبه می‌شود که جدیدترین مطالب مرتبط با موضوع موردنظر خود را پیدا کنید. در واقع، شما باید جدیدترین مقالات و نوشته‌ها را اولویت کار تحقیقاتی خود قرار دهید. برای پیدا کردن منابع با جدیدترین تاریخ، در گوگل اسکولار، از ستون چپ، تاریخ جستجو را مطابق با خواسته خود تغییر دهید؛ در این‌صورت می‌توانید از بروزبودن اطلاعات منابع مطمئن شوید.
جمع‌بندی مطالب
معمولا پایان‌نامه‌‌ها یا مقالاتی که در آن‌ها از منابع معتبرتر، بروزتر و بیشتری استفاده شده است، اعتبار و ارزش بیشتری دارند. همچنین وجود تنوع در مطالب ارائه‌شده، در نهایت باعث جذاب‌ترشدن پایان‌نامه یا مقاله خواهد بود. شما با استفاده از روشهای گفته‌شده، می‌توانید از منابع موجود بهترین استفاده را داشته باشید و یک پایان‌نامه باکیفیت و معتبر تهیه کنید؛ پایان‌نامه‌‌ای که بعدها در سایر مقالات علمی به‌عنوان یک منبع کاملا معتبر به آن ارجاع داده شود.
