چرا استاد راهنما انتخاب می‌کنیم؟
تحصیل در نظام آموزش عالی، یک تجربه علمی وسیع برای دانشجویان است. در طول این دوران، نگارش پایان‌نامه برای دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی بسیار اهمیت دارد و بخش مهمی از پژوهش واحدهای درسی آنان را تشکیل می‌دهد. با این وجود مهم‌تر از نگارش پایان‌نامه، انتخاب یک استاد راهنما و استفاده از راهنمایی‌های او برای انتخاب منابع و تحقیق در زمینه علمی پایان‌نامه و نگارش آن است.
استاد راهنما کیست؟
استاد راهنما یکی از استادان برتر دانشگاهی و از اعضای هیات علمی دانشگاه است. استادان راهنما از جانب معاونت آموزشی دانشکده‌ها پیشنهاد و با حکم رییس دانشکده انتخاب می‌شوند. استادان راهنما مسئولیت هدایت مستقیم تحصیلی و راهنمای دانشجویان را در زمینه‌های تحصیلی، پژوهشی و نگارش پایان‌نامه بر عهده دارند. برگزیدن یک استاد خوب برای راهنمای تحصیلی و پژوهشی می‌تواند این دوران را سرشار از تجربیات و آموخته‌های جدید کند.
وظایف استاد راهنما چیست؟
مسئولیت اساسی استادان راهنما را می‌توان در راهنمایی و برنامه‌ریزی تحصیلی، ارزیابی مداوم رشد تحصیلی و علمی و کمک به روند تحقیق و نگارش پایان‌نامه خلاصه کرد. استادان راهنما همچنین می‌تواند با انتقال تجربیات خود در زمینه‌هایی چون انتخاب شغل و ادامه تحصیل نیز به دانشجویان مشاوره بدهند. بعضی از وظایف استادان راهنما در طول دوران تحصیلات تکمیلی عبارتند از:
- کمک به دانشجویان برای انتخاب یک عنوان پژوهشی مناسب
- نظارت بر نحوه نگارش پروپوزال (Proposal)
- راهنمایی به دانشجویان در مورد زمینه پژوهش و استانداردهای تحقیق و نگارش آن
- اطمینان یافتن از دانش کافی دانشجو در زمینه علمی پایان‌نامه
- معرفی منابع معتبر و مرجع برای تحقیق
- شرح موارد ایمنی و بهداشت برای فعالیت‌های آزمایشگاهی
- همکاری برای ارتباط علمی و پژوهشی مؤثر و سودمند با دانشجو
- کمک به ویرایش علمی پایان‌نامه
- ارائه گزارش‌های پیشرفت تحقیق و نگارش
- تدوین یک برنامه زمانی مطلوب برای تحقیق و نگارش پایان‌نامه
- شرکت در جلسات منظم با دانشجویان برای بررسی روند پیشرفت
- ارائه راهنمایی‌ها و فید بک‌های لازم به دانشجویان
- کمک یا راهنمایی به دانشجو برای استخراج مقاله از پایان‌نامه
- گزارش به رییس دانشکده در صورت عقب ماندن از برنامه زمانی
- شرکت در جلسه دفاع از پایان‌نامه
- تصحیح نهایی طرح پژوهشی با توجه به نظرات پیشنهادی و رعایت آیین نگارش
- توجیه دانشجویان از نظر روند ارزشیابی پایان‌نامه
- نوشتن صورت جلسه در جلسه دفاع از طرح پایان‌نامه
- راهنمایی دانشجویان برای ارائه سمینار پژوهشی
ویژگی‌های یک استاد راهنمای خوب کدام است؟
استاد راهنمای شما کسی است که بتواند مسئولیت هدایت و رهبری فعالیت‌های علمی و پژوهشی شما را برعهده بگیرد. بنابراین دقت در ویژگی‌های یک استاد راهنمای خوب، ضمانتی برای موفقیت تحصیلی و رشد سطح علمی شما در دوران تحصیلات تکمیلی است. برخی از ویژگی‌های یک استاد راهنمای خوب عبارتند از:
- عضویت در هیات علمی دانشگاه
- داشتن تخصص در زمینه علمی مورد نظر در پایان‌نامه
- داشتن تخصص و تجربه کافی در زمینه روش‌شناسی تحقیق
- داشتن تجربه و سابقه کاری در زمینه راهنمایی علمی و پژوهشی دانشجویان
- برخوردی اخلاق‌مدارانه و دلسوزانه با دانشجویان داشته باشد
- منظم و دارای وجدان کاری باشد
- برخورداری از توانایی، جسارت در تحقیقات علمی و خلاقیت در حوزه پژوهشی
چطور استاد راهنمای خود را انتخاب کنیم؟
همگی دانشجویان در دوران تحصیلات تکمیلی، موظف به انتخاب یک استاد راهنما و آغاز تحقیق در زمینه پایان‌نامه و نگارش و دفاع از آن، تحت نظارت استاد راهنمای خود هستند. اما برای این انتخاب باید با چه ملاکی پیش برویم و به چه نکاتی بیشتر از نکات دیگر توجه کنیم؟ این ملاک‌ها را با هم مرور می‌کنیم.
تخصص استاد راهنما
تمامی مراحل انتخاب زمینه علمی، انتخاب عنوان برای پایان‌نامه، معرفی منابع معتبر و مرجع، برنامه‌ریزی زمانی برای تکمیل پایان‌نامه، راهنمایی در روند تحقیق، نگارش و ویرایش پایان‌نامه قرار است، با هدایت و رهبری استاد راهنمای شما انجام شود.
اما اگر استاد راهنمای شما با وجود تخصص‌های گوناگون، در زمینه علمی و پژوهشی پایان‌نامه شما تخصص نداشته باشد، نمی‌تواند چنان که باید به شما در این زمینه کمک کند. بنابراین در هر شرایطی بهترین استاد راهنما کسی است که بر موضوع مورد تحقیق، اشراف کامل داشته باشد.
شما باید از راه‌های مناسب و ممکن در مورد تخصص و تجربه استادان راهنمای مورد نظر خود، اطلاعات کسب کنید تا بتوانید از بین آن‌ها فردی مناسب را انتخاب کنید. زیرا در غیر اینصورت، تمام بار تحقیق و نگارش پایان‌نامه، بدون داشتن راهنمای مناسب، روی دوش خودتان خواهد افتاد.
در دسترس بودن استاد
پیچیدگی‌های علمی زمینه‌های مورد تحقیق و بروز بن‌بست‌های ایده و نظر در زمان نگارش پایان‌نامه، ضرورت در دسترس بودن استاد را پر رنگ می‌کند. در چنین اوقاتی اگر استاد راهنمای شما در دسترس نباشد و بخواهید زمانی را برای دیدار با استاد و دریافت راهنمایی از او سپری کنید، از برنامه زمانی که برای شما تهیه شده است عقب می‌مانید و دچار مشکل می‌شوید.
استاد راهنمای خوب برای شما باید همواره در دسترس باشد تا در صورت لزوم بتوانید از او راهنمایی بگیرید و مشکلات خود در زمینه‌های مختلف تحصیل، پژوهش و نگارش پایان‌نامه با او در میان بگذارید. بنابراین انتخاب استادان معروف به استادان پروازی که فقط گاهی برای تدریس به شهر و دانشگاه شما می‌آیند، انتخاب درستی نیست. در ضمن همواره به یاد داشته باشید، هیچ چیز جای جلسات حضوری را نمی‌گیرد.
وجود اعتماد متقابل
روند تحقیق و نگارش پایان‌نامه تنها در صورت وجود یک اعتماد دو سویه بین شما و استاد راهنما ممکن می‌شود. اگر استادی به شما اعتماد نداشته باشد، ممکن است این بی‌اعتمادی بر روی روند کار شما اثر بگذارد و اگر شما به او اعتماد نداشته باشید نمی‌توانید به درستی از راهنمایی‌های او بهره بگیرید.
چطور استاد راهنمای خود را عوض کنیم؟
اگر به دلیلی در روند تحقیق و نگارش پایان‌نامه به این نتیجه رسیدید که استاد مناسبی به عنوان استاد راهنما انتخاب نکرده‌اید، نگران نباشید. امکان تغییر استاد راهنما برای شما وجود دارد. فقط برای انجام این‌کار باید مراحل اداری آن را انجام دهید. همچنین پیش از اقدام، ابتدا استاد جایگزین خود را انتخاب کنید.
