اگر جزء دانشجویان سال آخر مقطع کارشناسی‌ارشد هستید مطمئنا تمام فکر و ذکرتان درگیر انجام پایان‌نامه ارشد شده است. باید بدانید که زمان ورود به این مقطع باید میدانستید که در نهایت با غول مرحله آخر روبرو خواهید شد پس بهترین راه آمادگی از ترم اول بود. حال که به این مرحله رسیده‌اید باید برای‌تان بگوییم که منظور از پایان‌نامه، دستاوردها و دانسته‌های علمی‌ست که در طول تحصیل بدست آورده‌اید. جالب اینجاست که با کمک آن حتی می‌توان بار علمی شما را نیز محک زد. اما سوال اساسی که ذهن بسیاری از دانشجویان را در زمان تهیه و تنظیم پایان‌نامه به خود مشغول می‌کند این است که یک پایان‌نامه به چه شکلی نوشته و تنظیم خواهد شد؟
باید بدانید موارد مختلفی در راستا وجود دارد که می‌تواند پاسخ سوال ایجاد شده در ذهن‌تان باشد اما یکی از مهم‌ترین این موارد آشنایی با فصل‌بندی پایان‌نامه است. در ادامه این مقاله دستیار دانشجو در نظر دارد توضیحاتی خدمت شما ارائه دهد.
فصل بندی پایان نامه به چه شکل است؟
به‌عقیده بسیاری از اساتید، پایان‌نامه به گزارشی مفصل از یک تحقیق گفته می‌شود که توسط شما انجام شده است. اگر درنظر دارید که تحقیق ارائه شده شما کاملا علمی و البته آکادمیک باشد باید گزارشی کامل از پژوهش خود، نحوه انجام آن و البته چگونگی بدست‌آوردن نتایج نیز آماده کنید و آن را در یک ساختار کاملا منسجم و طبقه‌بندی شده در اختیار دانشگاه قرار دهید. همان‌طور که گفته شد پایان‌نامه از فصولی برخوردار است که هر فصل بخشی از پژوهش و روند کار را عنوان کرده و در اختیار خواننده قرار می‌دهد. این مسئله ذهن خواننده را به صورت کاملا منظم با ساختار کلی و روند انجام پایان‌نامه ارشد آگاه می‌کند و به او در راستای فهم دقیق مطالب کمک می‌کند. به‌طور کلی هر پایان‌نامه از پنج فصل تشکیل شده است. هر چند که در تمامی دانشگاه‌ها این پنج فصل یکسان است اما مطالب هر فصل می‌تواند متفاوت باشد.
* فصل اول
بخش اول که منظور همان فصل اول است، مسئله و کلیات تحقیق را به خود اختصاص می‌دهد. این مسئله بدین معنی‌ست که شما به عنوان دانشجو باید کلیاتی را از تحقیق و پژوهش خود توضیح داده و تعریف نمائید. هرچند که شرح دادن دلایلی برای انتخاب موضوع مورد بحث از دیگر مسائل مهمی به شمار می‌آید که در انجام پایان‌نامه ارشد خصوصا در فصل اول باید به آن پرداخت. به‌طور کلی افراد با خواندن فصل اول پایان‌نامه شما چه در مقطع کارشناسی ارشد و چه در مقطع دکتری، نسبت به اهداف کلی و جزئی شما از انجام تحقیق و البته ضرورت و اهمیت آن مطلع خواهند شد. مراحل انجام فصل اول پایان‌نامه ارشد به شرح زیر است؛
- کلیات تحقیق
- بیان مسئله
- ضرورت و اهمیت تحقیق
- اهداف تحقیق
- فرضیه‌ها
- پیش‌فرض‌ها
- تعریف نظری و عملیاتی واژه‌ها
- روش تحقیق
- قلمرو پژوهش
- خلاصه مطالب
* فصل دوم
فصل یا بخش دوم محتوای ادبیات و پیشینه تحقیق را در خود جای می‌دهد. در این فصل شما به عنوان دانشجویی که مسئولیت انجام پایان‌نامه ارشد را به عهده دارد باید این فصل را با مقدمه‌ای آغاز نمائید. این مقدمه باید سرآغاز متن تحقیق و پژوهش شما باشد. از موارد مهمی که در این فصل باید به آن اشاره شود عبارتند از؛ مبانی نظری و پیشینه تحقیق که شرح آن به صورت مفصل الزامی‌ست. زیرا نقش بسیار حیاتی را در روشن‌کردن اهمیت و اهداف تحقیق برعهده دارند. برای انجام بخش دوم مراحل زیر را باید طی کنید؛
- مقدمه
- مبانی نظری
- پیشینه تحقیق
- جمع‌بندی کلی
- معرفی سازمان
- چهارچوب نظری
- مدل مفهومی
- خلاصه مطلب
* فصل سوم
فصل سوم پایان‌نامه شما، فصل روش‌شناسی تحقیق است. در این بخش باید روشی را که به کمک آن داده‌های‌تان را جمع‌آوری کرده‌اید به طور کامل شرح دهید. نکته‌ای که در این بخش توسط داوران به آن اهمیت داده می‌شود، جمعیت و مجهول‌هایی‌ست که در پایان‌نامه مورد مطالعه قرار داده و البته تجزیه و تحلیل کرده‌اید. شما موظفید که آن‌ها به طو کامل و مفصل شرح داده و مخاطب و خصوصا داوران را نسبت به روش‌هایی که استفاده کرده و مجهولاتی که وجود دارد آگاه کنید. برای انجام پایان‌نامه ارشد در فصل سوم باید مراحل زیر را در پیش گیرید؛
- مقدمه
- روش و طرح کلی تحقیق
- جامعه آماری
- نمونه آماری و روش نمونه‌گیری
- متغیرهای تحقیق
- ابزار اندازه‌گیری
- شیوه جمع‌آوری اطلاعات
- روش‌های آماری ( تحزیه و تحلیل)
- روایی و پایایی، منظور بررسی قابلیت اطمینان و اعتبار پروژه است.
- خلاصه مطالب
* فصل چهارم
بخش چهارم جزء بخش‌های آسان در روند انجام پایان‌نامه ارشد به حساب می‌آید زیرا تنها یافته‌ها و نتایج تحقیق را شامل می‌شود. شما باید در این فصل تمامی آزمایش‌هایی که از طریق روش موردنظرتان در طول تحقیق انجام داده‌اید را به طور کامل شرح دهید. زمانی که نتایج آماری و داده‌های به دست آمده از تحقیق و پژوهش خود را در این بخش مورد بررسی قرار دادید، باید بدانید که تجزیه و تحلیل کردن نتایج آن نیز امری ضروری به حساب می‌آید. مراحل انجام فصل چهارم عبارتند از؛
- مقدمه
- توصیف داده‌ها
- آزمون فرضیه‌ها یا طرح سوالات
- مدل اولیه و نهایی پژوهش
- خلاصه مطلب
* فصل پنجم
فصل پنجم و نهایی پایان‌نامه به نتیجه‌گیری اختصاص دارد. در این بخش شما به عنوان دانشجو باید از تمامی نتایجی که در طول انجام پایان‌نامه ارشد خود، بدست آورده‌اید استفاده کرده، آن‌ها را مورد بررسی قرار داده و سپس معرفی نمایید. مخاطب از این طریق مخاطب می‌تواند نسبت به هرکدام از آن‌ها اطلاعات کاملی در اختیار داشته باشد. البته بیان محدودیت‌های تحقیق یکی از مهم‌ترین مواردی‌ست که در فصل پنجم باید به آن اشاره داشته باشید. در انتهابی فصل نیز باید به عنوان دانشجو، پژوهشگر یا محقق، پشنهاداتی را ارائه دهید تا مخاطبان یا محققان دیگر به سراغ انجام آن بروند. برای انجام فصل پنجم باید مراحل زیر را در پیش گیرید؛
- مقدمه
- خلاصه یافته‌ها
- بحث
- نتیجه‌گیری
- محدودیت‌های تحقیق
- پیشنهادهایی برخاسته از تحقیق
- پیشنهادهایی به سایر محققین
